Thuật ngữ mới - netbook

Từ netbook do Intel đưa ra, ý nói đến một chủng loại máy tính bắt buộc có kết nối không dây. Nhưng ngày nay, máy tính nào lại không có kết nối không dây. Nguyên gốc của từ này giúp người dùng nhận diện đây là một dòng máy PC di động nhỏ, cực nhẹ và rẻ. Netbook có kích thước nhỏ, thường khoảng bằng 1/2 hoặc 2/3 chiếc MTXT thông thường và chỉ nặng khoảng 1kg. Với thiết kế rất đẹp, mỏng, chúng qua mặt vài model MTXT siêu mỏng hấp dẫn khác. Và trên tất cả, những chiếc MTXT nhỏ xíu này có giá khởi điểm khoảng 200 USD (vài trường hợp chỉ 100 USD khi bạn mua cộng với hợp đồng khuyến mãi của nhà cung cấp dịch vụ nào đó).

Mới và đáng chú ý HP Mini 2140 Chiếc netbook Mini 2140 của HP thiết kế đẹp, và là netbook rất hợp thời với doanh nhân. Nó có lớp vỏ bằng nhôm nhám, bàn phím chống nước và vài tính năng gọn gẽ cho tính toán thực sự. Phiên bản cấu hình RAM 2GB và ổ cứng 160GB 7200rpm có giá 629 USD.

Nhưng khi thế hệ máy tính siêu nhỏ này xuất hiện với những đặc điểm riêng biệt, độc đáo nêu trên, hàng loạt netbook xuất hiện lại khiến người dùng bối rối. Liệu giá cả có phải là yếu tố chính để chọn mua netbook? Còn về kích thước của máy, hệ điều hành, hoặc CPU? Mọi thứ kể trên đều có thể chia thành từng mục riêng nhưng khi các hệ thống mới xuất hiện, có thêm nhiều tính năng mở rộng thì định nghĩa thế nào là một netbook vẫn tiếp tục là chuyện cần bàn.

Rồi lại xuất hiện một vấn đề rắc rối khác: năm qua trên thị trường có nhiều loại netbook xuất hiện và đến nay cũng có một mẫu netbook mới trình làng, nên chọn một model đúng nhu cầu có thể là cả một vấn đề. Không có chi tiết nào là hoàn hảo khi xét theo một tiêu chí nào đó, nhưng nếu bạn nắm được một số tính năng cơ bản của một chiếc máy tính xách tay nhỏ gọn thì việc quyết định mua sắm sẽ dễ dàng hơn.

Sức mạnh xử lý

Với mức giá rất dễ chịu, kích thước mỏng và chạy hệ điều hành hoàn chỉnh, các loại netbook hiện thời tỏ ra rất hấp dẫn. Nhưng sức mạnh của bộ xử lý Intel Atom trong một số mẫu netbook hiện thời vẫn chỉ làm được các công việc chỉnh sửa văn bản cơ bản, gửi e-mail và duyệt web. Cấu hình chuẩn của các netbook này bạn dễ dàng tìm thấy trong bảng giá trên kệ bày hàng, gồm CPU 1,6GHz với RAM 1GB, sử dụng chipset Intel 945 và chạy Windows XP, không phải là cấu hình mạnh nhưng đủ để hệ thống hoạt động được.

Chiếc netbook lý tưởng nhất là netbook có thể đáp ứng được mọi nhu cầu. Bạn đừng chơi các game PC đời mới, chỉnh sửa ảnh kích thước lớn hoặc dựng phim 1080p trên netbook, ít nhất là cho đến nay. Cuối năm nay, NVIDIA sẽ đưa ra nền tảng đồ họa Ion và AMD sẽ công bố bộ xử lý Neo. Hai chip di động này hứa hẹn tăng đáng kể tốc độ xử lý của netbook, và rất có thể sẽ thay đổi cách chúng ta nghĩ về các máy tính nhỏ gọn này.

Màn hình

Mới và đáng chú ý Sony VAIO P Một tên khác của chiếc netbook Sony VAIO P là máy tính xách tay phong cách (lifestyle notebook) thách thức những định nghĩa đơn giản. Máy có kích thước 24,38x11,94x2,29cm, và nặng 0,68kg. Máy chạy bộ xử lý Intel Atom, RAM 2GB và ổ cứng 60GB. Tuy màn hình chỉ 8" nhưng máy có độ phân giải thực đến 1600x768, cho hình ảnh rất sắc nét khi lướt web. Nhưng với giá khởi điểm đến 900 USD, nó lại rơi vào giữa tầm một chiếc netbook giá cao và một MTXT siêu mỏng giá rẻ, không mạnh.

Chiếc Eee PC nguyên gốc của Asus có màn hình LCD 7, và có lẽ khi sử dụng bạn phải nheo mắt mới thấy rõ được và bạn phải cực nhọc để cuộn tới cuộn lui khi xem một trang web bình thường. Nhưng may là thời thế đã thay đổi. Thậm chí chiếc máy tính nhỏ nhất hiện nay cũng có màn hình 8 với độ phân giải ngang chí ít cũng đạt 800 điểm ảnh. Điều này phù hợp cho việc lướt web, mặc dù màn hình của chiếc netbook lớn nhất hiện nay là 10, khác rõ rệt so với màn hình 8", như xem chương trình TV từ Hulu.com trên chiếc HP Mini 2140, hình ảnh rất đạt. Nhưng bạn cũng cần xét đến một vài điểm về hình ảnh khi chọn mua netbook, trong đó lớp phủ màn hình rất quan trọng. Màn hình bóng của HP Mini 2140 có thể trông rất đẹp khi dùng trong nhà nhưng ở ánh sáng ngoài trời, độ bóng của nó có thể khiến bạn không thấy được gì.

Một đặc điểm khác đáng cân nhắc là độ phân giải thực của màn hình. Thiết lập độ phân giải mặc định của hầu hết netbook là 1024x600. Mặc dù tỉ lệ màn hình này có vẻ hơi lạ nhưng nó có thể chạy được hầu hết phần mềm, vài chương trình cần độ phân giải đúng thì mới chạy tốt được. Về tính tương thích, netbook Lenovo S10 cũng có tùy chọn độ phân giải ở 1024x768. Nếu bạn định chạy các ứng dụng kinh doanh yêu cầu đúng độ phân giải nào đó thì hãy đảm bảo netbook bạn chọn có hỗ trợ mức phân giải đó.

Thời gian dùng pin tốt hơn

Mặc dù CPU Intel Atom có thể xem là bộ xử lý tiết kiệm điện năng nhưng netbook vẫn chưa nổi bật về khả năng thời gian dùng pin lâu. Điều này phần lớn do các nhà sản xuất muốn giữ giá thành thấp bằng cách đưa ra loại pin 3-cell thấp nhất cho netbook. Nếu bạn may mắn, một pin với kích thước 3-cell có thể đạt thời gian dùng pin đến 2,5 giờ/một lần sạc. Nên nếu bạn muốn netbook chạy pin được lâu trong các chuyến đi của mình thì nên mua một thanh pin mở rộng, có kích thước lớn hơn để cấp nguồn cho máy.

Mới và đáng chú ý Acer Aspire One AOD150 Với màn hình 10,1, độ phân giải 1025x600, ổ cứng 160GB và pin 6-cell, chiếc Acer Aspire One AOD150 mới vừa xuất hiện chỉ nặng 1,34kg. Màn hình độ phân giải cao và ổ cứng dung lượng lớn là cải tiến đáng chú ý nhất so với các model Acer One trước đây, nhưng giá vẫn giữ ở mức khá tốt, 350 USD.

Chiếc netbook bán chạy của Acer là Aspire One có thể áp dụng cho trường hợp này. Chiếc máy nhỏ gọn này có giá khoảng 300 USD; nhưng nếu bạn muốn máy chạy lâu hơn thì hãy trang bị thêm một thanh pin 6-cell khác giá khoảng 100 USD, tăng gấp đôi thời gian dùng pin cho máy. Thanh pin phụ lớn hơn có thể làm chiếc túi của bạn nặng thêm một chút: pin 6-cell nặng hơn pin 3-cell khoảng 136g nhưng thời gian dùng pin cộng thêm đáng để bạn đầu tư.

Đến nay, Asus đã giành được vị trí dẫn đầu về netbook có thời gian dùng pin lâu nhất. Một lý do cho khả năng dùng pin xuất sắc của netbook Asus là hãng sử dụng pin 8-cell. Lý do khác là hãng đưa ra cả 2 pin: pin chuẩn và pin mở rộng kèm theo máy, cho người dùng chọn lựa đúng nhu cầu khi cần.

Bạn có được một lợi ích khác khi mua một pin lớn hơn, chí ít là trong vài model: pin có kích thước lớn làm cho netbook hơi gồ lên một chút, giúp bàn phím có độ dốc, dễ thao tác hơn.

Bàn phím chật chội

Khi bạn đọc thông số là bàn phím của netbook có kích thước 88% hoặc 92% so với bàn phím QWERTY chuẩn thì hãy quên những con số này đi. Thiết kế và bố trí các phím đó hầu như gần bằng kích thước của một bàn phím rời. Để xem liệu bố trí và hình dạng của một phím nào đó có hợp với ngón tay không thì cần thử gõ ngay tại cửa hàng khi bạn chọn lựa. Dĩ nhiên, với những ai có ngón tay lớn thì phím lớn dễ dùng hơn và netbook có màn hình 10 cũng thường có bàn phím lớn hơn.

Và đáng chú ý về khả năng này có thể kể đến Mini 1000 hay chiếc Mini 2140 của HP dành cho doanh nhân. Phím bấm lớn, dẹt trên 2 model này đủ lớn để bất kỳ ai cũng có thể dùng được, vì HP giảm khoảng trống giữa các phím hơn là thiết kế thu nhỏ phím bấm.

Có lẽ bạn ngạc nhiên, làm thế nào nhiều netbook có bàn phím dễ dùng, thoải mái được? Ví dụ chiếc Asus Eee PC 1000H có thiết kế rộng rãi, rất hợp với người dùng thường phải gõ. Model này dễ dùng và có một rãnh nhỏ giữa các nút liền kề. Thậm chí với netbook nhỏ hơn có màn hình 8,9 cũng có thể cho bạn vài ngạc nhiên, ví dụ Dell Inspiron Mini 9 và Acer Aspire One có bàn phím rất tuyệt, lớn hơn nhiều và dễ dùng hơn nhiều nếu xét tương đương với kích thước màn hình nhỏ xíu của chúng.

Chọn lựa phần mềm

Windows XP và vài phiên bản Linux là tùy chọn hệ điều hành đầu tiên của hầu hết netbook hiện nay. Tại sao lại là Linux? Với người mới dùng, nó gọn hơn XP một chút và rất hoàn hảo với CPU cấp thấp của netbook; hơn nữa nó cũng tiết kiệm thêm một ít dù netbook đã rất rẻ rồi (xem thêm mục "Tùy chọn Linux").

Đối với hầu hết trường hợp, netbook chạy Windows XP có rất ít phần mềm cài sẵn. Vài máy có sẵn OpenOffice.org là bộ phần mềm văn phòng nền Java miễn phí, vài nhà sản xuất khác đang muốn bắt kịp Lenovo khi chiếc IdeaPad S10 của hãng có ứng dụng phục hồi rất tiện tên là CyberLink OneKey Recovery 6.0 để tạo sao lưu cấu hình, thiết lập phân vùng và các thời điểm phục hồi. Hầu hết netbook còn lại yêu cầu tải về phần mềm mà bạn muốn sử dụng.

May mắn là có vài trang web có các ứng dụng rất tuyệt dành cho netbook. Ví dụ Google Pack Page (Pack.Google.com) có vài chương trình miễn phí rất hấp dẫn (và rất phổ biến) cho bạn tải về, không có spyware, có mọi thứ từ Adobe Reader cho đến Real Networks RealPlayer và đương nhiên là trình duyệt Chrome của Google.

Dưới đây là vài phần mềm miễn phí khác mà một netbook nên có: Ccleaner (find.pcworld.com/62394), Digsby (find.pcworld.com/62395), Fresh UI (find.pcworld.com/62396), Paint.Net (find.pcworld.com/62397), Secunia PSI (find.pcworld.com/62390), Spybot Search & Destroy (find.pcworld.com/62392) và Spyware Blaster (find.pcworld.com/62391).

Mới và đáng chú ý MSI Wind U115 Bạn không thể quyết định giữa một netbook dùng ổ cứng SSD hay dùng ổ cứng thông thường dung lượng lớn thì tại sao lại không chọn model kết hợp cả 2 loại lưu trữ này? Chiếc netbook Wind mới của MSI có ổ cứng SSD nhỏ nhưng chạy nhanh nên chứa hệ điều hành và các chương trình, trong khi ổ cứng thường có dung lượng lớn để lưu trữ dữ liệu. Wind U115 khởi động nhanh và khi bạn không cần đến ổ cứng thường thì bạn có thể tắt nó để tăng thời gian dùng pin. Hiện thời model này chưa có giá cụ thể nhưng nó sẽ thấp hơn 600 USD.

Còn chạy Windows Vista chung với bộ xử lý quá khiêm tốn của netbook thì giống như bắt đứa trẻ leo núi bằng 1 tay vậy. Dù vậy, ngay từ đầu, HP cũng đã trang bị cho chiếc netbook 2133 hệ điều hành Windows Vista Business Edition, và không ai quá ngạc nhiên khi mà bộ xử lý VIA C7-M chạy ì ạch với nền này. Còn bây giờ, Sony nghĩ rằng hãng có thể cho chiếc máy tính mini VAIO P mới với bộ xử lý Atom (mà Sony gọi sản phẩm này là máy tính xách tay thời thượng, không phải là netbook), chạy Windows Vista Basic. Tuy vậy đây vẫn có thể là một gánh nặng cho hệ thống nhưng với CPU dành cho netbook trong tương lai thì Vista hoặc Windows 7 có thể là tùy chọn khả thi.

Còn khi thực hiện bài viết này, có nhiều tin đồn cho rằng hệ điều hành Android của Google cũng đang tìm đường đi đến netbook. Chúng ta chờ xem.

Làm việc và giải trí Thế hệ netbook đầu tiên hướng đến người dùng không phải doanh nghiệp, mà là người dùng phổ thông, nhất là sinh viên. Kết quả cuối cùng mà nhà sản xuất mong muốn là bạn có thể cất gọn một thiết bị di động làm được một vài công việc cụ thể nào đó trong chiếc cặp. Nhưng những chiếc máy này cũng đánh động đến doanh nhân. Tại sao phải mang theo chiếc MTXT to đùng đi lòng vòng văn phòng khi thứ bạn cần chỉ là một kết nối không dây và bàn phím? Suy nghĩ này đã hướng các nhà sản xuất chia netbook thành các phân mục phụ cho doanh nghiệp và người dùng phổ thông.

Netbook dành cho doanh nghiệp có nhiều thành phần cao cấp hơn là các model phổ thông. Chiếc Mini 2140 bền chắc của HP có Wi-Fi 802.11n thay vì 802.11b/g thông thường. Máy có đồng hồ gia tốc tích hợp bảo vệ ổ cứng khi máy bị rơi và một bàn phím chống nước. Chiếc N10Jc của Asus là chiếc máy tính xách tay mini đầu tiên có chip đồ họa rời (NVIDIA GeForce 9300M GS) để người dùng có thể bật/tắt chip này. Dĩ nhiên, các model cao cấp như vậy có giá cao hơn và netbook cho doanh nghiệp thường có giá trên 600 USD.

Tùy chọn Linux Vì chạy bộ xử lý Atom, RAM ít và thường dùng với ổ cứng SSD (solid-state hard drive) nên netbook không "chơi chung" với Vista. Và mặc dù netbook có thể chạy Windows XP nhưng chúng lại chạy chưa thật mượt mà. Còn Linux thì ngược lại, với các netbook cấu hình phổ biến các ứng dụng chạy rất tốt. Và cả giá thấp của Linux cũng góp phần làm giá bán của netbook thấp hơn nữa. Nhưng không phải mọi phiên bản Linux đều như nhau và không phải bản Linux nào được cài trên netbook cũng giành phần thắng. Mỗi nhà sản xuất netbook đều cài bản Linux khác nhau trên sản phẩm khi bán ra, và hầu hết họ đều đưa r